[ Pobierz całość w formacie PDF ]Narodowego (86% na Słowacji, 90% w Czechach). Na zapoczątkowane zwycięskim lutym" (tak
nazywali swój pucz komuniści) wydarzenia czechosłowackie ponury cień rzuca tajemnicza śmierć
Jana Masaryka. Ten szanowany polityk, syn pierwszego czechosłowackiego prezydenta wypadł"
przez okno swego mieszkania na praskim zamku. Dopiero w 1968 roku ujawniono, że padł ofiarą
defenestracji, dokonanej przez oficerów NKWD i czechosłowackiej bezpieki", 8 czerwca 1948 r.
prezydent Benes, który odmówił podpisania przygotowanej i naprędce uchwalonej stalinowskiej
konstytucji, zmuszony został do dymisji. Jego miejsce zajął Gottwald, ustępując teki szefa rządu
innemu komuniście, Antoninowi Zapotocky'emu. Benes zmarł 3 września tego samego roku w
swej wiejskiej rezydencji. Nie zdołano zrealizować przygotowywanego przez amerykański
wywiad (na polecenie prezydenta Trumana) planu wywiezienia go drogą lotniczą do Niemiec.
4. Węgry (1945-1948).
Sytuacja Węgier, nie wchodzących w skład koalicji antyfaszystowskiej, była jeszcze trudniejsza
niż sąsiedniej Czechosłowacji. Na sytuacji w tym kraju zaciążyło porozumienie Churchilla ze
Stalinem, na mocy którego w kraju tym (podobnie jak w Jugosławii) połowa wpływów miała
przypaść Związkowi Radzieckiemu, połowa Wielkiej Brytanii. Udział brytyjski w Grecji miał
wynosić odpowiednio 90%, w Bułgarii tylko 25%, w Rumunii zaledwie 10%. Latem 1944 roku
Armia Radziecka wdarła się na tereny Północnego Siedmiogrodu, odzyskane przez Węgry w
wyniku drugiego arbitrażu wiedeńskiego jesienią1940 roku, a w pazdzierniku 1944 r. wkroczyła
na Nizinę Węgierską. Część Jednostek węgierskich stawała nadal - u boku Wehmachtu - silny opór
(niektóre oddziały aż do kwietnia 1945 roku), reszta - pod wpływem okupacji kraju przez
Cfemców, usunięcia regenta Horthy'ego i zastąpienia go faszystowskim reżimem Ferenca
Szalasiego - skapitulowała. Rozpoczęło się trwające przez 3 miesiące oblężenie Budapesztu,
poważnie zniszczonego w walkach, wreszcie boje na Zachodnich Węgrzech. Na Węgry wkroczyły
też wojska rumuńskie, a pózniej bułgarskie. Z Armią Radziecką powrócili emigranci z 1919 roku
Matyas Rakosi, József Revai, Emó Gero, Imre Nagy i inni). Ich zadaniem była odbudowa partii
komunistycznej, ponieważ KP Węgier została w kraju całkowicie niemal zniszczona przez represje
horthystowskie, a potem niemieckie. Naturalnym sojusznikiem komunistów okazali się
socjaldemokraci (działający za czasów Horthy'ego legalnie) z Arpadem Szakasitsem na czele.
Gotowość do współpracy okazała się chłopska Partia Drobnych Rolników z Zoltanem Tildy'm na
czele. W grudniu 1944 roku w Debreczynie powstał rząd na czele z gen. Miklosem Belą
Dalnokim, który wypowiedział wojnę Niemcom i wyraził gotowość wejścia do koalicji
antyhitlerowskiej. Dalnoki został niebawem zastąpiony przez uległego Tildy'ego. Ale pierwsze
miesiące powojenne mimo ogromnych trudności gospodarczych i oddania w 1945 roku nabytków
w Siedmiogrodzie oraz niewielkich cesji terytorialnych na rzecz Czechosłowacji - wydawały się
dowodzić liberalizmu i dobrej woli okupanta. 4 XI 1945 r. na Węgrzech odbyły się wolne wybory.
O tym, że były rzeczywiście wolne, świadczy ich rezultat -Osobni Rolnicy uzyskali 57% głosów,
komuniści zaledwie 17,4 %. Ale w nowym rządzie Tildy'ego pozostali: Rakosi jako wicepremier,
hnre Nagy jako minister spraw wewnętrznych. 3111946 roku Węgry ogłoszone zostały republiką,
a prezydentem został Tildy. Na czele rządu stanął inny emisariusz, Ferenc Nagy. W ciągu 1946
roku - pod radzieckim naciskiem -rozpoczęły się represje wobec partii prawicowych, w lutym
1947 r. aresztowano szefa chadecji węgierskiego, księdza Belę Kovacsa. W partii
socjaldemokratyczne] narastał konflikt pomiędzy umiarkowanymi (z Anną Kethly na czele) a ko-
munistycznym agentem Sandorem Rdhai'em. Rozłam dokonał się także w środowisku
dominujących dotąd na scenie politycznej agrariuszy. W maju 1947 obrazowało to skalę kryzysu
politycznego na Węgrzech - premier Ferenc Nagy poprosił o azyl we Francji, w której przebywał z
oficjalną wizytą. Agrariusze przegrali przeprowadzone w sierpniu 1947 roku wybory. W czerwcu
1948 r. partię socjaldemokratyczną połączono z komunistami. Jej przywódcy (z Szakasitsem na
czele) padli niebawem ofiarą represji. Na Węgrzech dokonał się stalinowski zwrot, wyrażający się
w dyktaturze Rakosiego, najbardziej krwawej że wszystkich komunistycznych dyktatur w
sąsiednich krajach.
4. Rumunia.
Wyzwolenie" Rumunii w wyniku tzw. rewolucji sierpniowej 1944 roku dokonało się siłami
dworu, armii i partii politycznych. Udział komunistów w tej koalicji był minimalny. W okresie
1918-1944 stanowili oni zupełnie marginalną, podziemną grupkę o agenturalnej proweniencji.
Również socjaldemokraci rumuńscy byli pozbawieni jakiegokolwiek poparcia społecznego. Ale
komunistom udało się pozyskać do współpracy paru polityków burżuazyjnych, przewidujących
trwałą okupację kraju przez wojska radzieckie. Najważniejszą postacią wśród nich był Petru
Groza, przed wojną polityk faszystujący, ale przeciwnik kliki łona Antonescu. Miał od odegrać
rolę konia trojańskiego". W pierwszym rządzie, z gen. Sanatescu na czele, uczestniczyli
agrariusze z partii chłopskiej Mantu, socjaldemokraci, liberałowie (kierowani przez łona Bratianu)
i komuniści (Luperiu Patrascanu). W grudniu 1944 r. oskarżony o chronienie byłych faszystów
premier ustąpił, a jego miejsce zajął gen. Radescu. Niebawem do Rumunii powrócili
komunistyczni emigranci (Gheorghe Gheorghiu Dej, Vasile Luca i Anna Pauker) i podjęli ostrą
kampanię przeciw Radescu. Brak decyzji alianckich w sprawie Siedmiogrodu i zaostrzenie
konfliktu rumuńsko-węgierskiego wiązały się z olbrzymimi trudnościami gospodarczymi. 24
lutego 1945 r. komunistyczni bojówkarze przebrani za robotników demonstrowali przed siedzibą
rządu. Padły strzały. Po 3 dniach u króla Rumunii, Michała I pojawił się przewodniczący
Sojuszniczej Komisji, Andriej Wyszyński i zażądał usunięcia Radescu i zastąpienia go przez
Groza. Armia Radziecka rozbroiła garnizon Bukaresztu. Przez kraj przetoczyła się fala
demonstracji prokomunistycznych. Choć król odmówił zgody i niebawem wyjechał do swego
pałacu w Sinaia, konsekwentnie przez ponad 2 lata strajkując" - czyli odmawiając jakiejkolwiek
współpracy z rządem - Radescu musiał schronić się w brytyjskiej misji, a 6 marca Groza utworzył
[ Pobierz całość w formacie PDF ]zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plkajaszek.htw.pl
