[ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]Synezjuszem (który zna siê tak¿e ze Sw. Augustynem!).
Rafael Aben-Ezra na zasadzie zupe³nego przypadku powróci³
do Aleksandrii tu¿ przed Smierci¹ swojej mistrzyni. Przekony-
waj¹c¹ rozmow¹, wp³ywem swej osobowoSci i si³¹ wiary ocali³
jej duszê. On to, po Smierci Hypatii, za¿¹da³ od Cyryla, by wska-
za³ sprawców mordu. On te¿ rzuci³ na biskupa kl¹twê, gdy ten
stara³ siê os³aniaæ swoich popleczników. To Rafael Aben-Ezra
wreszcie ostrzeg³ biskupa, ¿e budowane przez niego Królestwo
Bo¿e mo¿e siê okazaæ królestwem szatana, a patriarcha zosta-
nie skazany na wieczne potêpienie.
Po Smierci Hypatii zrozpaczony Filemon udaje siê do pustyn-
nej laury. W Aleksandrii pozostaje pamiêæ tej zbrodni, a m³ody
KoSció³ katolicki w Egipcie okrywa siê hañb¹. Zamieraj¹ tak¿e
2374
46 Hypatia w literackiej legendzie
nauka i filozofia ¿ycie intelektualne tak wielkiego centrum jak
Aleksandria koñczy siê. Filozofia przenosi siê do Aten i tu wy-
daje jeszcze wielkie nazwiska: Twenty years after Hypatia
death, philosophy was flickerling down to the very socket. Hy-
patia s murder was its death-blow .
Kara za Smieræ Hypatii jest, zdaniem Kingsleya, jeszcze ciê¿-
sza. Upada w Aleksandrii ¿ycie religijne, dla którego przeszko-
dê mia³a stanowiæ Hypatia. KoSció³ aleksandryjski gubi siê
w b³ahych sporach sekciarskich, w walkach religijnych, w kon-
fliktach wewnêtrznych:
And the Egyptian Church grew, year by year lawless and inhu-
man. Freed from enemies without, and from the union which fear
compels, it turned its ferocity inward to prey on its own vitals,
and to tear itself in pieces by a voluntary suicide, with mutual ana-
themas and exclusions, till it ended as a mere chaos of idolatrous
sects, persecuting each other for metaphysical propositions, which
true or false, were equally heretical in their mouths, because they
used them only as watchwords of division. Orthodox or unortho-
dox they knew not God for they knew neither righteousness, nor
love, nor peace35.
Ksi¹¿ka Kingsleya jest napisana efektownie i barwnie, z w³a-
Sciw¹ sobie dramaturgi¹, a akcja jej toczy siê na ró¿nych p³a-
szczyznach. Mo¿na teraz powiedzieæ, ¿e spe³nia wszelkie wa-
runki XIX-wiecznego romansu powieSciowego, który naszym
gustom sta³ siê ju¿ obcy36. W owych czasach jednak powieSæ
Kingsleya cieszy³a siê wielk¹ poczytnoSci¹. Przet³umaczona
w 1857 roku na jêzyk hiszpañski, w 1858 na niemiecki, a na-
stêpnie na inne jêzyki europejskie (w tym holenderski i nowo-
grecki), przyczyni³a siê do rozwoju legendy i wielkiej populary-
zacji postaci Hypatii. Podczas gdy dziêki Leconte de Lisle owi
piêkna jak Afrodyta uczennica Platona sta³a siê znana mi³oS-
nikom poezji, to dziêki Kingsleyowi rozleg³y, powieSciowy obraz
la dernière des Hellènes upowszechni³ siê wSród szerokich
krêgów czytelniczych na ca³ym Swiecie.
W mySl za³o¿eñ romansu historycznego Kingsleya Hypatia
bêdzie funkcjonowa³a dalej jako symbol przemijaj¹cej cywiliza-
cji, jako ostatnia ofiara wa³ki o ocalenie doskona³ego Swiata grec-
kiej harmonii: sztuki i metafizyki, boskoSci i materialnoSci, du-
szy i cia³a. Jest rzecz¹ oczywist¹, ¿e opiniotwórcze dzia³anie idei
2374
Hypatia w literackiej legendzie 47
Kingsleya by³o znacznie silniejsze ni¿ Tolanda, Woltera, Barrèsa
czy Leconte de Lisle a. Pozostawi³o na d³ugo w umys³ach czytel-
ników jego ksi¹¿ki przekonanie, ¿e wraz ze Smierci¹ tej ostatniej
marzycielki i entuzjastki hellenizmu greckie wartoSci przesta³y
istnieæ. Na ich miejsce przysz³y struktury i normy koScielne, które
jakby w wyniku kary niebios za zniszczenie w osobie Hypatii
scalonego i samowystarczalnego Swiata, jaki zosta³ dany ducho-
wi greckiemu doprowadzi³y do dramatycznego ograniczenia
rozwoju filozofii, nauki, a w samym Egipcie do rozpadu jedno-
Sci chrzeScijañstwa i schizmy religijnej.
Do tak udrapowanej Hypatii bêdzie siê teraz wielokrotnie
powraca³o. Uczyni³ to np. Charles Péguy, który w kontekScie
rozwa¿añ nad wspó³czesnymi mu wydarzeniami oddawa³ ho³d
Hypatii w nastêpuj¹cych s³owach: La mémoire d Hypatie de-
meure une des plus hautement honorées entre toutes les mé-
moires humaines (...) i dalej:
Ce que nous admirons, et ce que nous aimons, ce que nous ho-
norons, c est ce miracle de fidélité. (...) qu une âme fut si parfai-
tement accordée à l âme platonicienne, et à sa filiale l âme ploti-
nienne, et généralement à l âme hellénique, à l âme de sa race,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plkajaszek.htw.pl
